Phân biệt sụt lún với lõm lún Sụt_lún_(địa_chất)

Sụt lún (địa chất)

Lõm lúnsụt lún là khái niệm không giống nhau, sự tách biệt biểu thị đơn nguyên kiến tạo của bồn địa mà loại cấp không giống nhau, sụt lún là đơn nguyên kiến tạo cấp thứ nhất của bồn địa, thí dụ như sụt lún Tế Dương của bồn địa Vịnh Bột Hải, lõm lún là đơn nguyên kiến tạo cấp thứ hai của bồn địa, thí dụ như lõm lún Đông Doanh (Dongying sag)[3] của sụt lún Tế Dương, nhưng lại có đơn nguyên kiến tạo cấp thứ ba ví như trũng lún. Nhô lên (swell) và lồi lên (convex) cũng là khái niệm không giống nhau về cấp bậc.

Lõm lún và sụt lún là hàm chứa đơn nguyên kiến tạo của một cấp bậc vùng dầu khí, loại cấp của sụt lún phải cao hơn lõm lún một điểm: sụt lún thuộc về đơn nguyên kiến tạo cấp thứ nhất (viết tắt là cấp thứ), là khu vực sâu nhất của nền móng bồn địa bị che lấp, chôn vùi xuống, trầm tích tầng đá mũ (cap rock) sinh trưởng đầy đủ cả, độ dày to, nham tướng (lithic facies) tương đối ổn định; lõm lún là đơn nguyên kiến tạo cấp thứ hai (viết tắt là cấp á), ranh giới giữa các đơn nguyên kiến tạo cấp thứ nhất như sụt lún hoặc nhô lên với các đơn nguyên kiến tạo cấp thứ hai như gương lò dài (long wall) hoặc nếp lồi (anticline), chúng thông thường được tính toán và phân chia ở trong bồn địa chứa dầu khí có hình trạng to lớn dựa vào một ít cấu tạo địa chất nào đó tương đối phức tạp.

Bồn địa gãy lún chỉ khối đất lún xuống trong kiến tạo khối đứt gãy (Fault-block theory), còn gọi là địa hào. Ngoại hình của nó bị đường đứt gãy khống chế, phần lớn có hình dạng sợi hẹp và dài, rìa mép của bồn địa gãy lún do vách đá đứt gãy hợp thành, độ dốc cao gần như thẳng đứng, đường biên thông thường là đường đứt gãy. Trôi qua theo thời gian, trong bồn địa gãy lún vật chất trầm tích đang thêm vào cho đủ từ lúc khu vực có núi bóc mòn đến về sau, nước ở phía trên nó hoặc nước đọng hình thành hồ chằm (như hồ Baikal, hồ Điền Trì) hoặc do tác dụng tích tụ của dòng sông cho nên bị chỗ vật chất bồi tích của dòng sông chứa đầy, hình thành đồng bằng bồi tích (aggraded floodplain), hồ tích nướcbồi tích mà bị dãy núi vây quanh. Như bồn địa giữa núi (intermontane basin) ở phía giữa Thái Hàng Sơnđồng bằng bồi tích, bồi tích ở phía giữa lũng địa hào đang sinh ra và phát triển. Bồn địa gãy lún thấp về mức mặt biển được gọi là đất trũng lục địa.

Bồn địa (basin) là đơn nguyên kiến tạo hướng âm mang cấp bậc lớn nhất, tương đối thích hợp với nó là đai tạo núi, đai uốn nếp, sự tách biệt đã đại biểu kiến tạo hướng âmkiến tạo hướng dương mà có quy mô to lớn nhất trên Trái Đất, nhưng mà ngay cả mặt bên trong của bồn địa không phải là vùng đất bằng phẳng có thể phi nước đại thẳng qua, cũng là sự xen lẫn lũng suối cao và thấp, trồi lên và hạ thấp xuống, vì thế mặt bên trong bồn địa, lại thêm tính toán và phân chia sụt lún đơn nguyên kiến tạo hướng âmnhô lên đơn nguyên kiến tạo hướng dương, cùng lí do, mặt bên trong sụt lún đơn nguyên hướng âm cũng không phải là bằng phẳng, ở bên trong sụt lún, lại thêm tính toán và phân chia trũng lún đơn nguyên hướng âm và lồi lên (stick out), cho nên trũng lún thuộc về đơn nguyên kiến tạo cấp thứ ba.[1]